Мовні засоби вербалізації феномена "опір радянській тоталітарній системі" (на матеріалі публіцистичних та епістолярних текстів Валерія Марченка)
Loading...
Date
2022
Authors
Ренчка, Інна
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Abstract
This article is devoted to the issue of language resistance under the conditions
of totalitarian ideology. Certain linguistic phenomena alternative to
the official discourse, and generally called “anti-totalitarian language” in
scholarship, arise as a form of opposition to the newspeak and the political
regime of totalitarian states in general. The aim of the article is to highlight
the ways, forms and means of linguistic resistance to the Soviet totalitarian
ideology and the Soviet newspeak implemented in the journalistic works and
letters of the Ukrainian dissident Valeriĭ Marchenko.
The analysis of Marchenko’s writings indicates the existence of an alternative
communicative discourse in the Ukrainian dissident environment.
Humour, irony and ridicule of ideological realities, parody of official lexicon,
clichés and stereotypical formulas of totalitarian language are found to be its
most expressive features. The study reveals that the introduction of the lexical
markers of Soviet rhetoric in deliberately created ironic, comic, critical and
antonymous contexts, along with their deideologisation and semantic-stylistic
transformations are the ways of purposeful linguistic resistance. The means
of language protest are proved to contribute to the destruction of totalitarian
era myths, in particular, about the Soviet society as one of general well-being,
equality and freedom, about the state protecting the rights of everyone, and
about equality of all national languages.
Description
Pewne alternatywne wobec oficjalnego dyskursu zjawiska językowe,
w nauce określane ogólnie jako „język antytotalitarny”, powstają jako forma
sprzeciwu wobec nowomowy i reżimu politycznego państw totalitarnych.
Artykuł ma na celu zwrócenie uwagi na sposoby, formy i środki językowe,
za pomocą których ukraiński dysydent Walerij Marczenko wyraża sprzeciw
wobec totalitarnej ideologii sowieckiej i nowomowy.
Przeprowadzona analiza prac Marczenki wskazuje na istnienie alternatywnego
dyskursu komunikacyjnego w środowisku ukraińskich dysydentów.
Jak wykazano, za najbardziej wyraziste cechy można uznać humor, ironię
i kpinę z ideologicznych realiów, parodię oficjalnego słownictwa, frazesów
i stereotypowych sformułowań języka totalitarnego. Wprowadzanie leksykalnych
znaczników sowieckiej retoryki w celowo tworzonych kontekstach
ironicznych, komicznych, krytycznych i antonimicznych, wraz z ich deideologizacją
i przekształceniami semantyczno-stylistycznymi, jest sposobem
wyrażania sprzeciwu. Wykazano również, że środki językowe przyczyniają się
do niszczenia mitów czasów totalitarnych, w szczególności o społeczeństwie
sowieckim jako o społeczeństwie powszechnego dobrobytu, równości i wolności,
o państwie chroniącym prawa wszystkich oraz o równości wszystkich
języków narodowych.
Keywords
anti-totalitarian language, language resistance, totalitarian ideology, ideologeme, official and alternative discourses, irony, critical context, antonymous context, article, język antytotalitarny, opór językowy, ideologia totalitarna, ideologem, dyskurs oficjalny i alternatywny, ironia, kontekst krytyczny, kontekst antonimiczny
Citation
Ренчка І. Є. Мовні засоби вербалізації феномена "опір радянській тоталітарній системі" (на матеріалі публіцистичних та епістолярних текстів Валерія Марченка) / Інна Ренчка // Studia z filologii polskiej i slowianskiej. - 2022. - Vol. 57. - Article No. 2620. - P. 1-19. - https://doi.org/10.11649/sfps.2620